افزایش قیمت د لار
- نویسنده: مجید قره محمدلو
- تاریخ و زمان ارسال: ساعت
در این مصاحبه، مجید محمدلو، خبرنگار اقتصادی برنامه “میز اقتصاد”، به گفت‌وگو با دکتر حمیدرضا مقصودی، اقتصاددان، پرداخته است. این مصاحبه درباره حذف ارز نیما، تأثیرات آن بر زندگی مردم، و شرایط اقتصادی امروز کشور انجام شده است.
متن مصاحبه
مجید محمدلو: آقای دکتر، چند دقیقه‌ای وقت شما را می‌گیرم برای یک مصاحبه تلفنی. الان فرصت مناسبی هست؟
دکتر مقصودی: بله، بفرمایید. موضوع چیه؟
محمدلو: موضوع حذف ارز نیما هست که خیلی سر و صدا کرده. الان مردم درگیر استرس و سختی شده‌اند. بسیاری نمی‌دانند که حذف ارز نیما چه تأثیری مستقیم یا غیرمستقیم روی زندگی‌شان می‌گذارد. فضای رسانه‌ای هم الان خیلی ملتهب است و به آگاهی‌بخشی و مطالبه‌گری نیاز دارد. اول از همه می‌خواستیم بدانیم که ارز نیما چه بود و به چه کالاهایی تعلق می‌گرفت؟
دکتر مقصودی: خب، ما در کشور چند نوع ارز داشتیم. یکی از این ارزها، ارز ترجیحی بود که به کالاهای اساسی تعلق می‌گرفت. البته این کلمه “ترجیحی” هیچ مبنای علمی در اقتصاد ندارد و یک اصطلاح ساخته‌شده است. در ابتدا هدف این بود که قیمت کالاهای اساسی کنترل شود و تعادل در بازار حفظ شود. اما در عمل، این مدل به‌خاطر تقاضای بالا و منابع محدود، مشکلات زیادی ایجاد کرد.
محمدلو: یعنی چطور؟
دکتر مقصودی: ببینید، وقتی ما یک نرخ پایین برای ارز ترجیحی تعیین می‌کنیم و می‌خواهیم همه ارزهای کشور را با این قیمت عرضه کنیم، منابع کشور پاسخگوی تقاضای بالا نیست. در نتیجه، این ارز محدود به کالاهای اساسی شد و دولت تصمیم گرفت مقدار حداقلی را برای این کالاها نگه دارد. اما همین تصمیم باعث شد که یک بازار غیررسمی هم شکل بگیرد. یعنی قرار شد مقداری ارز برای کالاهای اساسی نگه دارند، چون اگر قرار بود همه ارزها با این قیمت باشد، صف ارزی تشکیل می شود و قدرت پاسخ دادن به این صف را ندارند. حالا در گران سازی چند ارز ایجاد شد، یک ارز نیما، یک ارز مبادله و یک ارز بازار آزاد که سیگنال اصلی ارز رو میدهد. با اینکه درصد کمی از معاملات کشور با این ارز انجام می شود، اما تعیین کننده برای تمام کشور شده و دولت دستش را جلوی این ارز بالا برده است.
محمدلو: خب، حالا حذف ارز نیما چه تأثیری روی اقتصاد و معیشت مردم می‌گذارد؟
دکتر مقصودی: ببینید، حذف ارز نیما به خودی خود یک اتفاق مهم نیست. چیزی که اهمیت دارد، این است که معیشت مردم با چه نرخ ارزی گره خورده است. در قانون بودجه، نرخ ارز ۲۸,۵۰۰ تومان ثبت شده بود، اما این نرخ قرار شده که افزایش داشته باشد. این افزایش نرخ ارز، یک سیگنال به بازار میدهد که قیمت‌ها باید افزایش پیدا کنند.
محمدلو: این سیگنال چه تأثیری روی بازار آزاد و زندگی مردم دارد؟
دکتر مقصودی: سیگنال‌هایی مثل نرخ ارز، به بازار آزاد و سایر بخش‌های اقتصاد منتقل می‌شوند. حتی اگر حجم معاملات بازار آزاد کم باشد، نرخ‌های آن به‌عنوان یک شاخص یا “فانوس دریایی” عمل می‌کند و بر قیمت‌ها تأثیر می‌گذارد. وقتی نرخ ارز بالا می‌رود، هزینه تولید کالاها و خدمات هم افزایش پیدا می‌کند و در نهایت این افزایش هزینه به مصرف‌کننده منتقل می‌شود.
محمدلو: برخی می‌گویند که بازار آزاد باید آزادتر عمل کند. نظر شما چیست؟
دکتر مقصودی: این دیدگاه که بازار آزاد می‌تواند همه مشکلات را حل کند، در عمل جواب نداده است. بازار آزاد بدون نظارت، به رشد بی‌رویه قیمت‌ها و فشار بیشتر بر مردم منجر می‌شود. دولت باید نظارت جدی‌تری بر بازارها اعمال کند و جلوی سوءاستفاده را بگیرد. این که اجازه بدهیم نرخ ارز بدون هیچ محدودیتی بالا برود، فقط به ضرر مردم خواهد بود.
محمدلو: آیا دولت یا رسانه‌ها می‌توانند نقشی در مدیریت این وضعیت داشته باشند؟
دکتر مقصودی: بله، رسانه‌ها می‌توانند با آگاهی‌بخشی، نگرانی‌های مردم را کاهش دهند و اثرات انتظاری تورم را مدیریت کنند. از طرف دیگر، دولت باید سیاست‌های خود را شفاف کند و از تصمیم‌هایی که باعث تشدید بحران می‌شوند، پرهیز کند. وظیفه رسانه‌ها این است که اثرات انتظاری را کاهش دهند و به مردم امید بدهند، اما دولت هم باید قدم‌های عملی بردارد.
محمدلو: شما به “اثر انتظاری” اشاره کردید. می‌توانید توضیح دهید که این مفهوم به چه معناست؟
دکتر مقصودی: اثر انتظاری یعنی وقتی مردم احساس کنند که قرار است تورم یا افزایش قیمت‌ها رخ دهد، رفتارهای اقتصادی آن‌ها تغییر می‌کند. مثلاً ممکن است شروع به خرید بیش از حد کالاها کنند یا سرمایه‌های خود را از بانک‌ها خارج کنند. این رفتارها خودش باعث تشدید تورم می‌شود. اگر رسانه‌ها و دولت بتوانند این انتظارات را مدیریت کنند، فشار بر اقتصاد کمتر خواهد شد.
محمدلو: در نهایت، چه راه‌حلی برای بهبود وضعیت موجود پیشنهاد می‌کنید؟
دکتر مقصودی: راه‌حل اصلی، اصلاحات ساختاری در نظام اقتصادی کشور است. این اصلاحات باید شامل شفاف‌سازی نرخ ارز، بهبود نظارت بر بازارها، و استفاده از ابزارهای نوین اقتصادی برای کنترل تورم باشد. در کوتاه‌مدت، افزایش عرضه ارز در بازار و مدیریت تقاضا می‌تواند کمک کند، اما این‌ها راه‌حل‌های موقتی هستند و مشکلات اساسی را حل نمی‌کنند.
محمدلو: خیلی ممنون آقای دکتر. امیدوارم این مصاحبه بتواند به روشن شدن مسائل کمک کند.
دکتر مقصودی: خواهش می‌کنم. امیدوارم شرایط بهتر شود. موفق باشید.
