چالش بزرگی به نام ناترازی بیمه

حل مسئله ناترازی صندوق های بیمه همواره به عنوان یکی از چالش های موجود در حکمرانی اقتصادی ایران مطرح بوده است. تا جایی که ناترازی صندوق های بیمه به عنوان یکی از سه چالش اصلی آینده اقتصاد ایران در بسیاری از گزارش های سیاستی بیان شده است. در حال حاضر درآمد های صندوق بیمه تامین اجتماعی ماهیانه 28 هزار میلیارد تومان بوده در حالی که هزینه های این صندوق ماهیانه 32 هزار میلیارد تومان می باشد. با این حساب عددی در حدود 48 هزار میلیارد تومان ناترازی سالانه صندوق بیمه تامین اجتماعی می باشد.

از نظر کارکردی صندوق های بیمه بایستی با استفاده از پرداختی بیمه شدگان اقدام به سرمایه گذاری نموده و منابع تامین پرداخت مستمری و هزینه های درمان آن ها را فراهم کند. مشکلات عدیده موجود در این فرآیند باعث شده است تا سود حاصل از سرمایه گذاری صندوق های بیمه، کفاف پرداخت هزینه های آن ها را ندهد. علاوه بر پرداختی کارگر ها و کارفرما ها به عنوان حق بیمه بخشی از حق بیمه‌ی بیمه شدگان نیز به وسیله دولت پرداخت می شود. از این جهت مسئله بدهی دولت به صندوق های بمیه به عنوان یکی از مشکلات ایجاد کننده نا ترازی صندوق های بیمه مطرح است. بدهی دولت به صندوق های بیمه غالبا از طریق واگذاری سهام شرکت های دولتی صورت می پذیرد. عدم توفیق صندوق های بیمه در به سود رساند شرکت های واگذاری به آن ها یکی دیگر از عوامل ناتوانی در پرداخت کامل هزینه های آن ها بوده است.

افزایش نسبت بازنشسگان به کارگران

تعدد صندوق های بیمه و بازنشستگی و تلاش آن ها برای تامین هزینه های خود گاهاً مشکلاتی را برای نظام اقتصادی کشور به وجود آورده است. ورود صندوق ها به سرمایه گذاری در بورس گاها منجر به پایین و بالا شدن صوری شرکت ها به هدف تامین منابع مالی از جیب سهامداران بورسی می شود. از طرفی صندوق های بیمه و بازنشستگی چاره ای به جز فروش اموال و شرکت های خود را ندارند. شرکت هایی که بعضا زیان ده بوده و وضعیت مساعدی برای واگذاری ندارند. یکی دیگر از موارد ناتراز شدن صندوق های بازنشستگی به هم خوردن نسبت افراد بازنشسته به افراد بیمه پرداز(کارگر) جامعه است. بر مبنای آمار های موجود در ابتدای انقلاب به ازای هر 7 کارگر یک شخص بازنشسته وجود داشت. امّا اکنون به ازای هر 3.5 کارگر یک شخص بازنشسته وجود دارد. راه های مختلف بازنشستگی پیش از موعد باعث شده است تا تعداد بازنشستگان به طور فزاینده ای بالا رود. اصلاح روند مدیریتی شرکت های زیرمجموعه صندوق بیمه تامین اجتماعی مانند شرکت های هلدینگ شستا می تواند بخش قابل توجهی از این ناترازی را جبران کند.

برنامه هفتم توسعه و مسئله ناترازی بیمه

از طرفی لایحه برنامه هفتم توسعه، افزایش سن بازنشستگی را در دستور کار قرار داده است. بر مبنای احکام لایحه برنامه هفتم توسعه  سقف سنوات خدمت حداکثر ۳۵ سال تعیین شد و از سوی دیگر سقف سن بازنشستگی برای آقایان ۶۲ سال و برای خانم‌ها ۵۵ سال تعیین شد. افزایش میزان سنوات بازنشستگی به یکی از راه حل های متداول کشور های مختلف برای کاهش هزینه های صندوق های بیمه تبدیل شده است. با توجه به افزایش سن امید به زندگی، افزایش میزان سلامت و طول عمر در جهان آیا افزایش میزان سنوات بازنشستگی می تواند مشکل ناترازی صندوق های بیمه را حل کند؟