آغاز روابط ایران و هند در بندر چابهار

در سال 2016، ایندیا پورتز گلوبال  (IPGL) و آریا بنادر ایران قرارداد توسعه بند چابهار را امضا کرده بودند. و سرآغاز تعامل ایران و هند در بندر چابهار در آن سال آغاز گردید. امّا سخنگوی وزارت امور خارجه هند، بنادر، کشتیرانی و آبراه ها و سفارت ایران در دهلی نو به طور دقیق پاسخ ندادند. با این حال، یکی از مقامات وزارت بنادر گفت که خطوط قرارداد بلندمدت در ماه آینده نهایی خواهد شد و احتمالاً در ماه سپتامبر توافق نامه امضا خواهد شد.
در حال حاضر ابران و هند قرارداد توسعه و راه اندازی ترمینال بندر چابهار را به مدت یک سال تمدید کردند. با این حال، هند تهران را ترغیب کرده است که به یک پیمان بلندمدت متعهد شود و اطمینانی برای سرمایه گذاری و برنامه های توسعه بندر طراحی شده توسط هند را فراهم کند. یک قرارداد بلند مدت برای 10 ساله که می تواند امکان تمدید خودکار هم داشته باشد.
مذاکرات در مورد قرارداد بلندمدت پیش از این به دلیل اختلاف نظر در مورد بند داوری در معامله متوقف شد. ایران قبلاً با توجه به محدودیت‌های قانون اساسی برای رسیدگی به اختلافات به دادگاه‌های خارجی، از بندهایی در مورد دادگاه های بین‌المللی ناراحت بود. با این حال، خبرگزاری مینت دریافته است که هر دو طرف قرار است به یک راه حل سازش دست یابند که اجازه می دهد پرونده ها به دادگاه های بین المللی در مکان های بی طرف مانند سنگاپور و دبی منتقل شوند. هند قبلاً پیشنهاد کرده بود که موضوعات داوری در دوبی یا بمبئی مطرح شود.
اختلاف نظر در مورد سایر بندها، مانند تضمین حداقل ترافیک مورد نظر ایران، نیز حل خواهد شد و راه را برای توسعه سریع زیرساخت‌ها در بندر برای اطمینان از رساندن ترافیک کشتیرانی به این مکان استراتژیک هموار می‌کند.

سرمایه گذاری هند در چابهار

در سال 2016، هند مبلغ 85 میلیون دلار برای توسعه بندر به همراه یک خط اعتباری 150 میلیون دلاری متعهد به سرمایه گذاری شد. از سال 2023، هند شش جرثقیل دروازه ای به مبلغ 25 میلیون دلار برای توسعه بندر عرضه کرده است. با این حال، ایران در گذشته از تلاش‌های هند ابراز نارضایتی کرده است. علی چگنی، سفیر سابق این کشور در هند، کار توسعه چابهار را «بسیار کند» توصیف کرد و طرف هندی را به خاطر کش‌کشنی سرزنش کرد.
چابهار، واقع در جنوب شرقی ایران، به عنوان دروازه ای برای هند برای دسترسی به بازارهای آسیای مرکزی در نظر گرفته شده بود. ریشه‌های این پروژه به سال 2003 برمی‌گردد، زمانی که هر دو کشور در سفر محمد خاتمی، رئیس‌جمهور وقت به هند، با توسعه آن موافقت کردند. با این حال، این ابتکار به دلیل تحریم‌های غرب علیه برنامه هسته‌ای ایران با موانعی روبرو شد. در سال 2013، هند متعهد 100 میلیون دلار برای توسعه این بندر شد، اما پس از توافق هسته ای 2015 بین ایران و اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل، آلمان و اتحادیه اروپا، اوضاع پیشرفت کرد.

مثلث افغانستان، ایران و هند

در سال 2016، در جریان سفر نخست وزیر نارندرا مودی به تهران، هند، ایران و افغانستان توافقنامه ای را برای توسعه چابهار به عنوان کریدور تجاری و حمل و نقل برای پیوند دادن اقتصادهای خود به یکدیگر امضا کردند. از سرگیری تحریم های ایالات متحده در سال 2019 و سقوط افغانستان در سال 2021، کار را در این بندر پیچیده و کند کرده است. اما سال گذشته تیمی از وزارت بنادر هند از جمله وزیر سارباناندا سونووال از ایران بازدید کرد و مذاکرات برای توسعه چابهار دوباره سرعت گرفت.
شرکت دولتی IPGL ترمینال شهید بهشتی در بندر چابهار را اداره می کند و از زمانی که IPGL فعالیت خود را در این ترمینال در سال 2018 (تا می 2023) آغاز کرد، بیش از 6.56 میلیون تن محموله فله از جمله حمل و نقل از استرالیا، بنگلادش را جابجا کرده است. بر اساس داده های دولت برزیل، آلمان، روسیه و امارات متحده عربی. هند برای سال 2023 حمل بار 13282 TEU را در پایانه شهید بهشتی هدف قرار داده است. در مقابل، جابجایی محموله در سال 2022 3096 TEU بود. این سطح از تردد بار، عملیات در بندر را قابل اجرا کرده است.
کارشناسان می گویند اگر بندر به شبکه ریلی متصل شود، مقدار جابجایی محموله ممکن است به میزان قابل توجهی افزایش یابد. هند نیز در ساخت خط راه آهن چابهار – زاهدان به طول 700 کیلومتر مشارکت دارد. قراردادی بین واحد IRCON شرکت راه آهن هند و شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل راه آهن ایران برای احداث پروژه راه آهن چابهار – زاهدان در سال 1395 به امضا رسید. در بودجه اتحادیه برای سال مالی 22، وزارت دارایی 100 کرور روپیه برای توسعه بندر چابهار اختصاص داد.